بسته های عملیاتی صرفه جویی انرژی در صنایع

در تعریف بخش صنعت باید گفته شود که کلیه فعالیت های اقتصادی که محصول آن کالای فیزیکی بوده و عموماً با روش های مدرن و بکارگیری فناوری و ترکیبی از نهاده های سرمایه، نیروی کار، مواد اولیه و انرژی صورت می گیرد، بخش صنعت را تشکیل می شوند. همچنین طبقه بندی بین المللی ISIC در دسته بندی فعالیت های صنعتی، مدل سازی و ساختار بندی این بخش کمک خواهد نمود. بخش صنعت در سال 1392 با سهم 27.4 درصد از کل مصارف نهایی انرژی کشور، به نظر می رسد دارای همان وزن از انتشار دی اکسید کربن در سمت تقاضا را بر عهده داشته باشد. تحلیل های عمیق تر و دقیق تر بعد از مدل سازی مشخص خواهد شد. از طرف دیگر، بخش صنعت مقدار زیادی خوراک جهت اکسیداسیون در فرآیندهای تولید فولاد و خوراک جهت پتروشیمی مصرف می کند. بخش صنعت به دليل مولد بودن و اشتغالزايي بالاو همچنين گسترش صنايع انرژي بر در سال هاي اخير يکي از مقاصد اصلي جريان انرژ در سمت تقاضا بوده است. از طرف ديگر سياست کلان انرژي کشور در اين بخش همانند سایر بخش ها، بر مبناي جايگزيني فرآورده هاي نفتي با گاز طبيعي بوده است که به دليل افزايش فزاينده تقاضاي گاز طبيعي در بخش خانگي و تجاري و ساير، همچنين افزايش ارزش ذاتي گاز طبيعي و همگرا شدن آن به نفت، احتمالاً اين سياست در آينده با احتياط بيشتري اجرا خواهد شد. صنایع کشور به دو دسته صنایع انرژی بر و صنایع کمتر انرژی بر در کنار طبقه بندی ISIC تقسیم بندی می شود. در جدول زیر طبقه بندی بخش صنعتی نمایش داده شده است که مدل سازی کلیه دسته های آن برای فرآیند برآورد انتشار گازهای گلخانه ای بسیار زمانبر و پرهزینه بوده و در هنگام مدل سازی اغماض های منطقی صورت خواهد گرفت.

جدول1- رسته بندی زیربخش های صنعتی بر مبنای ISIC

همانطور که گفته شد، این بخش یکی از مقاصد اصلی مصارف نهایی حامل های انرژی در کشور می باشد که بدلیل مولد بودن، اهمیت بسیار قابل توجهی دارد. بررسی تمام بخش های صنعتی نه مفید بوده و بدلیل داشتن سهم اندک اغلب قابل اغماض است بنابراین لازم است بر اساس مراجع معتبر صنایع انرژی از سایر صنایع جدا شده و اولویت بندی در انتخاب صنایع هدف صورت پذیرد. بر اساس پژوهش منتشر شده توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، سهم بخش های مختلف صنعتی از مصارف حامل های انرژی همانند جدول زیر می باشد:

جدول2- سهم بخش های مختلف صنایع انرژی بر کشور از مصرف حامل های مختلف سوختی

شکل1-  سهم رسته های مختلف صنعتی از تقاضای انرژی در بخش صنعت ايران

بنابراین در ادامه راهکارهای کاهش مصرف سوخت و به تبع آن کاهش انتشار گازهای گلخانه ای صنایع به تفکیک صنایع انرژی بر مرور خواهد شد. در مورد هرکدام از صنایع در ابتدا بررسی اندکی در باره ماهیت و ساختار مصرف و فرآیندها شده و در ادامه راهکارهای شناسایی شده در کنار پتانسیل کاهش انتشار و هزینه سرمایه گذاری اولیه مرور خواهند شد تا بتوان خوراک مراحل بعدی را تهیه نمود. بنابراین در ادامه ابتدا صنایع اصلی موجود در دسته صنایع کانی غیرفلزی بررسی شده و سپس سایر صنایع نیز تحلیل خواهند شد. همانطورکه قبلاً نیز گفته شد، تمرکز بر تحلیل صنایع انرژی بر اصلی بوده و از صنایع کمتر انرژی بر و کم اهمیت عبور خواهیم کرد.  همانطور که قبلاً نیز گفته شده است هزینه کاهش مصرف انرژی از طریق راهکارهای مختلف متفاوت بوده و برخی از راهکارها فاقد هزینه های قابل توجهی بوده، برخی دیگر میان هزینه بوده و مابقی نیاز به هزینه سرمایه گذاری یا عملیات نگهداری بالایی خواهند داشت. برای نمونه، تغییرات هزینه های سرمایه گذاری کاهش مصرف انرژی در صنعت سیمان ایالات متحده را نمایش می دهد که افزایش میزان صرفه جویی هزینه های نیز افزایش می یابد.

شکل2- منحنی های هزینه سرمایه گذاری صرفه جویی های انرژی نهایی برای صنعت سیمان

عمده ترین صنایع موجود در دسته صنایع فلزات اساسی شامل آهن و فولاد، آلومنیم، مس و سرب و روی می باشند. از کل مصارف انرژی صنایع کانی غیر فلزی، سهم آهن و فولاد 75 درصد، آلومنیم 17 درصد، مس 4 درصد و سرب و روی نیز جمعاً 4 درصد بوده است. عمده ترین  صنایع مصرف کننده انرژی در رسته صنایع غذایی، صنایع تولید روغن نباتی و قندوشکر می باشند و سایر صنایع موجود در این رسته به دلیل اهمیت کمتر، همانند صنایع مذکور در نظر گرفته خواهد شد. به طور کلی صنایع غذایی حدود 9.35 درصد از مصارف انرژی بخش صنعت را به خود اختصاص داده است که در این میان سهم صنایع قند و شکر از کل مصارف انرژی این بخش 71.46 درصد، سهم صنایع روغن نباتی 12.95 درصد و سهم سایر صنایع نیز از نظر مقدار و ارزش سوخت همانند شکل زیر هستند:

شکل3- سهم مقداری و ارزشی انواع صنایع در مصرف سوخت رسته صنایع غذایی و نوشیدنی

در تعریف بخش صنعت باید گفته شود که کلیه فعالیت های اقتصادی که محصول آن کالای فیزیکی بوده و عموماً با روش های مدرن و بکارگیری فناوری و ترکیبی از نهاده های سرمایه، نیروی کار، مواد اولیه و انرژی صورت می گیرد، بخش صنعت را تشکیل می شوند. همچنین طبقه بندی بین المللی ISICدر دسته بندی فعالیت های صنعتی، مدل سازی و ساختار بندی این بخش کمک خواهد نمود. بخش صنعت در سال 1392 با سهم 27.4 درصد از کل مصارف نهایی انرژی کشور، به نظر می رسد دارای همان وزن از انتشار دی اکسید کربن در سمت تقاضا را بر عهده داشته باشد. تحلیل های عمیق تر و دقیق تر بعد از مدل سازی مشخص خواهد شد. از طرف دیگر، بخش صنعت مقدار زیادی خوراک جهت اکسیداسیون در فرآیندهای تولید فولاد و خوراک جهت پتروشیمی مصرف می کند.

با بررسی مراجع مختلف نتایج برخی از مطالعات مفید جهت کاهش مصرف انرژی در صنایع شناسایی شده است که چکیده این راهکارها در جداول زیر ارائه شده است. در صورت نیاز، از این داده ها هنگام مدل سازی استفاده خواهد شد. در برخی موارد تناقضاتی بین داده ها وجود دارد که در هنگام بهره گیری از این داده ها، محک ها و ارزیابی های متناظر انجام خواهد شد.

جدول3- ویژگی های فنی- اقتصادی راهکارهای پرهزینه و بلندمدت کاهش مصرف انرژی در صنایع انرژی

جدول 4- ویژگی های فنی- اقتصادی راهکارهای عمومی کاهش مصرف انرژی در صنایع